Slenterend langs de felgekleurde huisjes en vrouwen met dito kleding is het nauwelijks voor te stellen wat voor treurige geschiedenis aan dit eiland kleeft. Ile de Gorée, een eiland voor de kust van de Senegalese hoofdstad Dakar, was ooit het centrum van de trans-Atlantische slavenhandel.
Ile de Gorée in het kort
Wie op vakantie naar Senegal gaat, kan er eigenlijk niet om heen. Ile de Gorée is – voor iedereen die zich graag in de lokale cultuur verdiept – een must see. Met haar ligging voor de kust van Dakar bevindt het zich op slechts een steenworp afstand van het populaire vakantieoord Saly. Het leent zich daardoor uitstekend voor een dagtrip. Die je zeker niet onaangeroerd zal laten…
De geschiedenis in een notendop
Hoewel het eiland in de 15e eeuw werd ontdekt door de Portugezen, was het vanaf begin 17e eeuw Nederlands bezit. Het werd gekocht voor een appel en een ei en al snel werd door de West-Indische compagnie de naam Gorée gegeven. Hiermee werd het vernoemd naar het voormalige Zuid-Hollandse eiland Goeree.
De Nederlanders bouwden twee forten op het eiland, alvorens het in 1663 in handen kwam van de Engelsen. Michiel de Ruyter herveroverde het jaar daarop Ile de Gorée, maar moest deze in 1677 afstaan aan de Fransen. Die vervolgens weer stuivertje wisselden met Engeland én het weer herveroverden. Na deze laatste herverovering voegden ze het toe aan hun kolonie in Senegal.
In al deze jaren – van de 15e tot de 19e eeuw – was Ile de Gorée het grootste slavenhandelcentrum aan de Afrikaanse kust. Dat was strategisch gekozen; van een eiland kan je immers niet vluchten. Zeker niet met een 5 kilo zware metalen bal aan je voeten. Vandaag de dag zie je nog steeds de sporen van de slavenhandel op het eiland. Om deze reden is het eiland in 1978 uitgeroepen tot UNESO Werelderfgoed.
Een kijkje op Ile de Gorée
De vele overheersers hebben hun sporen achtergelaten op Ile de Gorée en voor een bijzonder straatbeeld gezorgd. Je vindt er huizen in mediterrane tinten, maar ook Arabische kenmerken. Wandel door de smalle straatjes en je zal keer op keer stilstaan om wéér iets schilderachtigs of moois te bewonderen.
Of is mooi een verkeerd woord? Kan je dat zeggen van een plek waar ooit slaven werden verkocht aan Amerika? Want het contrast op Ile de Gorée is groot; aan de ene kant vind je de arme slavenwijken en aan de andere kant de elegante huizen van de handelaren.
Aangrijpend: een bezoek aan het laatste slavenhuis
Het laatste slavenhuis op Ile de Gorée werd gebouwd in de 18e eeuw en huisde ca. 150-200 slaven. Die hier opgesloten zaten, tot ze sterk genoeg waren om een overtocht per houten boot over de Atlantische Oceaan te maken. Wanneer je sterk genoeg was? Je moest in elk geval minimaal 60 kilo zijn. Hoe zwaarder je was, hoe meer je waard werd op de slavenmarkt. Woog je te weinig? In een speciale kamer werd je gevoed met bonen, tot je wel zwaar genoeg was. Vrouwen werden geselecteerd op borsten en maagdelijkheid.
Naar verluid zijn miljoenen Afrikaanse mannen, vrouwen en kinderen gestorven tijdens de overtocht naar wat toen nog de Nieuwe Wereld heette. Als ze niet al daarvoor doodgingen; opstandige slaven werden neergeschoten of in het water gegooid en door haaien verslonden. Miljoenen, hoor ik je denken? Ja, in ruim 300 jaar werden zo’n 20 miljoen slaven op de boot gezet vanaf Ile de Gorée.
Naast het Slavery Freedom Monument is er nog een bijzondere bezienswaardigheid die je met de neus op de feiten drukt. Het laatst overgebleven slavenhuis, Maison des Esclaves. Het is gerestaureerd in de 20e eeuw met als doel de wrede geschiedenis van het eiland op het netvlies laten te staan bij volgende generaties. Het is voor de inwoners daarnaast hét symbool van het uitbuiten van de mensheid.
Het slavenhuis kan je simpelweg niet bezoeken zonder kippenvel op je armen. Het is niet zonder reden dat Nelson Mandela hier met een betraand gezicht naar buiten kwam tijdens zijn bezoek aan het eiland. De aanblik van de strafkamers en de beruchte Door of No Return geven je een kijkje in de wereld van de slaven…
If all the sky were paper and all the seas ink, I would not be able to describe the brutality of the slave trade – W. Bosman (1701)
Praktisch!
- Vraag ter plaatse naar de mogelijkheden voor een trip naar Ile de Gorée. Er worden vanuit hotels vaak diverse georganiseerde trips aangeboden, maar er zijn ook opties om met een privégids op pad te gaan.
- De oversteek van Dakar naar Ile de Gorée duurt ca. 20 minuutjes. Hoewel het zeker geen woest water is, raden we mensen met reisziekte aan om een half uur van tevoren een Primatourtje te slikken. Better safe than sorry!
- Niet alle inwoners en winkeliers gaan graag op de foto. Houd hier rekening mee en accepteer een nee. Hoe fotogeniek ze ook zijn! Het helpt wel als je wat in hun winkeltje koopt… Neem dus genoeg CFA mee.
- Je hebt er overigens echt geen volledige dag voor nodig; het eiland is slechts 900 bij 300 meter. Hierdoor kan je het ook goed combineren met een bezoek aan Dakar zelf.
Wil jij dit bijzondere stukje geschiedenis zelf bewonderen? Boek een van onze zonvakanties in Saly. Een tripje naar Ile de Gorée is dan zo gemaakt!
P.S. Om je een indruk te geven van het straatbeeld van Ile de Gorée nog enkele foto’s die ik maakte tijdens mijn bezoek in oktober.
You must provide the correct slide type on the [pjc_slideshow slide_type='your_slide_type'] shortcode Fotografie monument: Vladimir Zhoga | Shutterstock.com
